Het Duitse voetbal floreert sinds bewust werd gekozen voor een radicaal andere aanpak. Motto: winst kun je afdwingen.”Ik ben er ten diepste van overtuigd dat succes in het voetbal is af te dwingen.” Aan het woord is Urs Siegenthaler (68), de Zwitserse chef-scout van het Duitse nationale voetbalelftal. Siegenthaler, tevens gediplomeerd architect, is sinds 2005 rechterhand van bondscoach Jogi Löw.
De oud-speler en trainer van FC Basel heeft een belangrijk aandeel in het succes van de Mannschaft. Hij analyseert de tegenstanders, zoekt hun zwakke plekken en formuleert met de staf de te volgen strategie. Die kan variëren. Duitsland speelt volgens de wetten van het moderne voetbal: Löws spelers zijn tactisch zo goed onderlegd dat ze in meerdere systemen kunnen spelen en eventueel tijdens de wedstrijd van systeem kunnen wisselen.
Dus speelde Duitsland de – na penalties gewonnen – kwartfinale van het EK tegen Italië niet met twee, maar met drie centrale verdedigers. Die aanpassing leidde tot een heftig debat, aangezwengeld door ARD-analist Mehmet Scholl, die vindt dat de wereldkampioen zich ‘nooit moet aanpassen aan de tegenstander’.
Löw en diens assistenten reageerden gepikeerd. De meest veelzeggende kritiek kwam van Siegenthaler. “Duizend jaar geleden dachten de mensen ook dat de aarde plat is.” Kortom: critici als Scholl zijn de aansluiting met het moderne voetbal kwijt. Immers: in de wedstrijd tegen Spanje had Italië aangetoond eenvoudig de opbouw van de tegenstander te kunnen storen als het verdedigende blok uit twee spelers bestaat. Löw had tactisch dus wel degelijk de juiste beslissing genomen.
Löw en andere Duitse succescoaches als Jürgen Klopp (Liverpool), Thomas Tuchel (Dortmund), Roger Schmidt (Leverkusen) of de pas 28-jarige Julian Nagelsmann (Hoffenheim) blinken uit in tactisch vernuft en pedagogische vaardigheden, ze zijn communicatief sterk en nieuwsgierig naar ontwikkelingen in andere sporten en in de wetenschap. De jonge Nagelsmann studeerde na ‘business administration’ bijvoorbeeld sportwetenschappen. Soms komen de coaches zelfs van buiten het voetbal: zo werkte Schmidt als ingenieur in de auto-industrie.
Twaalf jaar geleden, toen de voetbalrevolutie in Duitsland begon, was dit nog heel anders. De eerste experimenten van de toenmalige bondscoach Jürgen Klinsmann en diens assistent Löw met afwijkende Amerikaanse trainingsmethodes en extreem aanvallend voetbal werden op hoongelach onthaald.
Maar dergelijke reacties van de oude garde zijn allang geschiedenis. Inmiddels is de progressieve mentaliteit van de moderne trainers tot in de jeugdopleidingen gemeengoed. Succes is af te dwingen, is het devies van de Duitse voetbalbond DFB, mits je de voorwaarden schept. Dus vertrouw je niet alleen op ex-profs, zoals veel in Nederland gebeurt – met vaak gebrekkige algemene kennis – maar laat je nieuwe, slimme mensen toe van buiten je eigen microkosmos met frisse, afwijkende ideëen over je sport. Je verplicht de clubs uit de hoogste divisies om jeugdopleidingen op te zetten, waarin coaches met de beste diploma’s actief zijn. Je houdt vast aan een visie: in het geval van het duo Klinsmann/Löw was dit de wil om spectaculair aanvalsvoetbal te spelen om zo het imago van het traditonele, saaie Duitse ‘werkvoetbal’ af te schudden. Later legde Löw meer de nadruk op dominant positiespel en op snelle balcirculatie, kijkend naar Barcelona en de door hem bewonderde Pep Guardiola, die grote invloed uitoefent op het denken over voetbal in Duitsland.
Hoe positief die voetbalrevolutie uitpakt is ook af te lezen aan het type speler dat in Duitsland doorbreekt: bijna zonder uitzondering zijn de internationals intelligente jongens (vaak opleiding op vwo-niveau), welbespraakt en gedisciplineerd, die hun ego’s onder controle hebben. Zelfbewust, maar niet arrogant. Tactisch rijp en voldoende volwassen om te beseffen dat succes een teamprestatie is. Ongetwijfeld speelt in hun vorming de input van mensen als Siegenthaler en Löw, die er blijk van geven een brede blik op de wereld en de samenleving te hebben, hierbij een rol.
Door die ingrijpende cultuurverandering bij de voetbalbond – ooit een bolwerk van Duits conservatisme – is ook de waardering van de Mannschaft bij het publiek veranderd. De huidige, multiculturele ploeg is hip en allang ook populair bij vrouwen en immigranten. Toen een rechtse politicus recent opmerkte dat Duitsers wel juichen voor de donkere verdediger Jérome Boateng, ‘maar niet naast hem willen wonen’, werd de man weggehoond. Ook door Löw.
Het Duitse elftal is het open en eigentijdse gezicht van de Bondsrepubliek. Intuïtief voelen voetbalfans overal ter wereld dit aan. De wereldkampioen irriteert niet, zoals vroeger, maar roept waardering op. Kijk naar de sportieve manier waarop Schweinsteiger en co. hun Braziliaanse collega’s troostten na die gedenkwaardige 1-7 op het laatste WK.
Om van die revolutie een succes te maken is een enorme inspanning nodig geweest, waar in Nederland de dolende KNVB een voorbeeld aan kan nemen. Om opnieuw te beginnen werden alle heilige voetbalhuisjes afgebroken, notoire criticasters werden aan de kant geschoven, reputaties deden er niet toe. Alleen het doel telde: winnen met aantrekkelijk voetbal.
https://www.youtube.com/watch?v=jxYMOILxNV0
https://www.youtube.com/watch?v=lqd9FJIqOm8
